مباحث حقوقی کوه نوردی/قسمت اول

توضیح: در این سلسله‌ مطالب، برنامه‌های کوه‌نوردی با سایر ورزش‌های مرتبط مثل کوه‌پیمایی و دیواره‌نوردی و سنگ‌نوردی و غیره تحت  عنوان کلی کوه‌نوردی اسم برده می‌شوند مگر مواردی که بحث خاصی راجع به یکی از این رشته‌ها باز شود.

بحث اول -روابط حقوقی افراد شرکت‌کننده در یک برنامه

اعضای یک تیم دو نفره در برنامه‌ای با هدف صعود زمستانی از جبهه شمالی به قله دماوند، پس از رسیدن به پناهگاه اول، متوجه می‌شوند که آذوقه اصلی برنامه را در وسیله نقلیه جا گذاشته‌اند و عملا هیچ غذای کافی برای ادامه برنامه ندارند. این دو نفر نسبت به ادامه دادن یا ادامه ندادن برنامه دو عقیده متفاوت ارایه می‌دهند.

اولی نظر می‌دهد که به راه خود ادامه بدهند. و استدلال می‌کند که چون وقت، انرژی و هزینه زیادی صرف اجرای این برنامه کرده‌اند و از طرفی پس از تمرینات زیاد، در آمادگی کامل بدنی و فنی هستند، می‌توانند صعود سرعتی انجام داده و با توجه به این که پیش‌بینی هوای خوب هم دارند تا روز بعد به قله برسند و در قله از افراد دیگر آذوقه بگیرند. پس دلیلی ندارد که برنامه را ادامه ندهند.

نفر دوم برخلاف او معتقد است باید این احتمال بسیار بالا را هم در‌نظر گرفت که هوا یک‌باره به‌هم بریزد. و آن‌وقت باید دید که برنامه ممکن است چند روز به‌طول بیانجامد. اگر قرار باشد برنامه حداقل دو روز بیشتر به‌طول بیانجامد سر کردن در شرایط سخت، بدون مواد غذایی کافی خطرناک خواهد بود چون ضریب اشتباه را بالا می‌برد. و در نهایت نتیجه‌گیری می‌کند که اگر خرج و هزینه و صرف انرژی به اجرای خوب یک برنامه بیانجامد قابل قبول است نه به اجرای پر‌خطر و یا منتهی به فاجعه.

در این‌جا هر دو نفر خود را محق می‌دانند که بر اساس استدلال خود تصمیم بگیرند. و این تصمیم‌گیری یک‌طرفه منجر به جدایی آنها در یک مرحله بسیار سخت خواهد شد. جدایی ضریب خطر را دو‌چندان خواهد کرد. چه باید کرد؟ به نظرشان می‌رسد که قرعه‌کشی کنند. باز هم خطر‌ساز است به یک دلیل عمده. فردی که بنا به قید قرعه از حق تصمیم‌گیری خود می‌گذرد حاضر به پذیرفتن عقلی و ذهنی و احساسی پیشنهاد هم‌نورد خود نخواهد بود. اگر پیشنهاد اول اجرا شود هم‌نورد مخالف در اثر عدم اعتقاد به ادامه راه و در اثر عدم اعتماد به‌نفس کافی موجبات شکست برنامه را فراهم خواهد کرد. اگر پیشنهاد نفر دوم اجرایی شود او همواره مورد سرزنش دوست خود قرار خواهد گرفت که مانع اجرای هدف برنامه‌شان شده است.

وقتی به عنوان یک فرد ناظر آشنا به حقوق و آشنا به مقررات کوه‌نوردی به وضعیت این دو فرد نگاه کنیم به یک نتیجه مسلم می‌رسیم آن هم این است که شکل رابطه آنها نسبت به هم تعریف نشده است. آنها در یک شرایط برابر، اما با روحیه‌ای کاملا متفاوت، هیچ تدبیری برای تبیین شکل رابطه خود در این برنامه سنگین نیاندیشیده‌اند. یعنی برخلاف اصول شناخته شده، آموخته شده و پذیرفته شده کوه‌نوردی از تعریف این رابطه خودداری کرده‌اند. پس از دو منظر تجربه‌های شخصی و مقررات ورزشی دچار خطا هستند. این خطای ورزشی در زمین بازی اتفاق نیافتاده، بلکه در قلب طبیعت بوده که در حین بخشندگی، به راحتی از اشتباهات افراد نمی‌گذرد و گاه سخت مجازات می‌کند. خطا این است:

این دو نفر، سرپرست برنامه را تعیین نکرده‌اند.

برخلاف آن‌چه در اذهان عمومی جای گرفته است، مقولات حقوقی از حق افراد نسبت به دیگران و نسبت به جامعه پیرامون بحث می‌کند و نه از تکلیف آنها نسبت به هم. این زاویه‌ی نگاه به ما می‌آموزد که در یک جامعه هر چند کوچک چه حقوقی نسبت به همراهان خود داریم و چگونه می‌توانیم از این حقوق خود دفاع کنیم و در نتیجه به ما کمک می‌کند که حد و مرز‌های قانونی رفتار خود را بشناسیم.

در مثالی که آوردیم می‌بینیم چنان‌چه شکل رابطه و مسئولیت افراد تعیین می‌شد مسلما حقوقی که ناشی از این تعیین صلاحیت ایجاد می‌شد مانع از آن بود که هم‌نوردی که این صلاحیت را قبلا پذیرفته نظر شخصی خود را به عنوان یک نظر لازم‌الاجرا ارایه دهد. او فقط می‌توانست نقش یک مشاور را ایفا کند اما در نهایت حق تصمیم‌گیری با سرپرست بود. فرد با همین پیشینه ذهنی به این حق احترام می‌گذاشت و با روحیه‌ای که ناشی از همین احترام به حق سرپرست بود تن به تصمیمات او می‌سپرد.

در این‌جا باید گفت که همین موضوع می‌تواند در تعیین مسئولیت‌های دیگر هم مطرح باشد.

این بحث ادامه دارد …

بحث آزاد:

ممکن است برنامه‌هایی را بدون انتخاب سرپرست اجرا کرده باشید دلایل شما در انتخاب نکردن سرپرست چه بوده و نظر شما نسبت به مسئولیت‌های حقوقی سرپرست و حقوق او نسبت به اعضا چیست؟

لطفا نقطه‌نظرات و سوالات حقوقی خود را به ایمیل نویسنده:                       mehri_jafari@yahoo.com